Arbeidsrecht

Cameratoezicht, al dan niet op de werkplek, wordt ingezet om plaatsen, personen en eigendommen in de gaten te houden. Bijvoorbeeld om de veiligheid te waarborgen, ter bescherming van het personeel of ter voorkoming van diefstal en vernieling.

Camera’s kunnen zichtbaar en verborgen zijn. Afhankelijk van de zichtbaarheid van de camera’s, gelden verschillende regels. En, aangezien met cameratoezicht ook de handel en wandel van de werknemers (en klanten) gevolgd kan worden, is bijna automatisch de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) van toepassing. Het belang van een bedrijf om camera’s te plaatsen zou dus kunnen botsen met het belang van het recht op privacy van de werknemers. Alvorens over te gaan tot het plaatsen van camera’s dient daarom een belangenafweging plaats te vinden.

Volgens de Wbp mogen camera’s op de werkplek geplaatst worden wanneer het bedrijf daar een gerechtvaardigd belang voor heeft. Een gerechtvaardigd belang wordt in beginsel gevonden in het kader van de veiligheid en het tegengaan van criminaliteit, het bewaken van gebouwen of personen, of het faciliteren van toegang. Welke kant de belangenafweging uitslaat verschilt uiteraard per geval. Zo zal het bedrijfsbelang bij het plaatsen van camera’s in diefstalgevoelige bedrijven als juweliers en benzinepompen opwegen tegen het belang van het recht op privacy. Of dit bijvoorbeeld ook het geval is voor een kantoor dat enkel toegankelijk is met een bedrijfspas of in een bioscoop, is de vraag.
Voorwaarden voor cameratoezicht

Indien het gerechtvaardigd belang aanwezig is, mogen camera’s geplaatst worden. Wel geldt hierbij dat de werknemers van tevoren zijn ingelicht, de camera’s zichtbaar zijn en de werknemers en eventueel klanten duidelijk op het cameratoezicht gewezen worden.
Ook is het verstandig om duidelijke afspraken te maken over het gebruik van de beelden en om die vast te leggen in een protocol.

Daarnaast geldt dat de beelden enkel gebruikt mogen worden voor de doeleinden waarvoor het cameratoezicht is geplaatst. Indien ondernemingen bijvoorbeeld camera’s plaatsen voor beveiligings- en preventiedoelen, mogen zij de camerabeelden van eventuele dieven vervolgens niet zelf publiceren ter opsporing van het strafbare feit en het in feite publiekelijk betichten van strafbare feiten van de afgebeelde personen. Ook het op basis van camerabeelden aanspreken van werknemers op hun arbeidsproductiviteit is niet toegestaan als dit niet behoort tot de doeleinden waarvoor de camera’s geplaatst zijn. Mocht een werkgever de beelden toch gebruiken en overgaan tot ontslag, zullen de camerabeelden door de rechter in ieder geval als onrechtmatig verkregen bewijs beschouwd worden.

Tot slot is van belang dat werknemers ingevolge de Wbp recht hebben op inzage, correctie, verwijdering en afscherming van hun persoonsgegevens. Over hoe deze rechten uitgeoefend kunnen worden, dienen eveneens duidelijke procedures te zijn.

Verborgen camera’s

Wat betreft verborgen camera’s geldt dat het gebruik hiervan in beginsel niet is toegestaan. Een uitzondering wordt gemaakt in geval van bijzondere omstandigheden. De toelaatbaarheid wordt met name bepaald door enerzijds de bepalingen in het Wetboek van Strafrecht aangaande het gebruik van verborgen camera’s en anderzijds de Wbp.
De lat voor het rechtmatig gebruik van verborgen camera’s ligt hoog. Vereist is in ieder geval dat er geen andere mogelijkheid (meer) openstaat die misstanden binnen een bedrijf kunnen beëindigen. Tevens geldt dat het CBP van mening is dat ook het gebruik van verborgen camera’s kenbaar moet zijn gemaakt aan de werknemers. De Centrale Raad van Beroep besloot echter in een specifiek geval dat vooraf informeren niet altijd noodzakelijk is omdat dit afbreuk zou kunnen doen aan het onderzoek.

Maar liefst de helft van de werknemers heeft weleens een liefdesverklaring gekregen op het werk. Relaties ontstaan dan ook regelmatig op de werkvloer. Een voordeel kan zijn dat verliefde collega’s langer werken, meer gedreven zijn en zich minder vaak ziek melden. Maar er is ook een keerzijde. (Geheime) relaties kunnen leiden tot onrust binnen de werkomgeving. Bovendien kan een beëindiging van een relatie tussen collega’s vervelende gevolgen hebben, ook voor de werkgever. In hoeverre kan een werkgever arbeidsrechtelijke consequenties verbinden aan de liefdesrelatie van zijn werknemer?

Het recht op privacy

Een werknemer heeft recht op bescherming van zijn privéleven. Het recht op privacy is niet enkel verankerd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, maar tevens in artikel 10 van de Nederlandse Grondwet. Dit recht strekt zich uit tot de werkplek, het kantoor en zakelijke activiteiten.

Relaties op het werk kunnen volgens de wet in beginsel niet worden verboden. Enkel indien een werkgever zijn gerechtvaardigde belangen daadwerkelijk geschaad ziet door de relatie, kan onder omstandigheden het werkgeversbelang een begrenzing van het recht op privacy van de werknemer rechtvaardigen. Wanneer een dergelijke relatie arbeidsrechtelijk kan worden gesanctioneerd, is vaak mede afhankelijk van de positie waarin de collega’s zich bevinden.

Relatie met een collega

Het recht op privacy lijkt te prevaleren boven het werkgeversbelang wanneer het gaat om een relatie tussen twee qua functie gelijke collega’s. Het enkele argument dat er door de relatie een geruchtenstroom of een organisatorisch probleem ontstaat, is onvoldoende om een dienstverband te kunnen beëindigen. Een werkgever zal een dergelijke situatie in principe intern moeten oplossen door bijvoorbeeld overplaatsing van één van de twee geliefden. Enkel wanneer de werkgever kan aantonen dat hij voldoende belang heeft om vanwege een relatie een werknemer te ontslaan, zal de kantonrechter hierin meegaan. Dat was bijvoorbeeld het geval in een zaak waarin twee geliefden elkaar uit hoofde van hun functie dienden te controleren.

Daarnaast speelt de grootte van de organisatie van de werkgever een rol. Naarmate de organisatie van de werkgever groter is, wordt meer flexibiliteit van de werkgever verwacht. Andersom zal er eerder een onwerkbare situatie ontstaan in een kleine organisatie.

Relatie met een leidinggevende

Een en ander ligt anders wanneer er sprake is van een relatie tussen werknemers die in een hiërarchische verhouding tot elkaar staan. Uit de rechtspraak blijkt dat het bewust of langdurig verzwijgen dan wel ontkennen van een relatie met een ondergeschikte, een leidinggevende kan worden aangerekend. Van een leidinggevende mag bovendien worden verwacht dat hij zich inzet om een mogelijke geruchtenstroom in goede banen te leiden. Zo ervoer bijvoorbeeld de directeur die een relatie was aangegaan met één van zijn ondergeschikten. Ondanks het feit dat hij werd geconfronteerd met opmerkingen van personeel en cliënten, bleef hij de relatie ontkennen en weigerde hij mee te werken aan enige maatregel. Deze starre houding kostte hem uiteindelijk zijn dienstverband.

De liefde overwint alles?

Het uitgangspunt is dat het aangaan van een liefdesrelatie met een collega valt onder de privésfeer van de werknemer. Daar dient de werkgever in principe buiten te blijven. Er zal sprake moeten zijn van bijkomende omstandigheden wil een werkgever het recht op privacy van de werknemer kunnen beperken. Een uitzondering op deze hoofdregel wordt gevormd door de situatie waarin er sprake is van een hiërarchische verhouding. Over het algemeen dient een leidinggevende meer verantwoordelijk te nemen gezien zijn voorbeeldfunctie. Eventuele negatieve gevolgen van een dergelijke relatie zullen sneller leiden tot verwijtbaarheid aan de zijde van de (leidinggevende) werknemer.
Men zegt dat de liefde alles overwint, maar dat geldt dus niet altijd. Soms overwint de werkgever.

De overheid kan de Nederlandse economie stimuleren door werknemers hun vakantiedagen voordelig te laten verkopen aan hun werkgever. Dat stelt CNV Vakmensen woensdag.

De vakbond stelt voor dat de overheid een belastingtarief van 25 procent gaat hanteren op het verkopen van verlofdagen, in plaats van de gebruikelijke loonbelasting.

Werknemers worden zo geprikkeld om hun achterstallige vakantiedagen te verkopen en het vrijgekomen geld zal de economie aanwakkeren.
Vicevoorzitter Piet Fortuin van de vakbond: ”Als CNV Vakmensen proberen we dagelijks oplossingen te bedenken, bijvoorbeeld voor die crisis van nu. Een crisis waarbij consumenten huiverig zijn om geld uit te geven. Aan luxe dingen, aan gewone dingen. Zelfs aan eigen dingen, zoals een hypotheek.”

Negatieve invloed
Nederlandse ondernemingen hebben volgens de vakbond in totaal ongeveer 16 miljard euro aan niet opgenomen vakantieverlof op hun balans staan. De tegoeden moeten volgens de wet op de balans staan en hebben daarom een negatieve invloed op de winst van de bedrijven.
Door het kopen van vakantiedagen wordt de balanspositie van de ondernemingen beter en krijgen zij dus meer kredietmogelijkheden. Het Rijk kan door de verkopen op korte termijn meer belasting innen, omdat de vakantiedagen anders op de plank zouden blijven liggen.
Wordt vervolgd.